Güney Afrika’da işçi hakları tartışmaları sürerken, Başkan Cyril Ramaphosa’dan net mesaj: İşçi korumaları ile ekonomik büyüme çelişmiyor.
5 Mayıs 2025 tarihinde yayımlanan haftalık mektubunda Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, ülkede artan işsizlik ve ekonomik baskılar nedeniyle bazı çevrelerin iş kanunlarının gevşetilmesini talep etmesine sert yanıt verdi. Ramaphosa, “İşçi haklarını korumak ile ekonomik büyümeyi teşvik etmek birbirine zıt değil, aksine birbirini destekler” ifadelerini kullandı.
Başkan Ramaphosa, işçi haklarının üretkenliği artırarak şirketlerin büyümesine ve dolayısıyla genel ekonomik istikrara katkı sağladığını vurguladı. Ayrıca bu hakların, ekonomik büyümenin meyvelerinin daha adil dağılmasına yardımcı olduğunu belirtti.
31 Yıllık Mücadele: İşçi Haklarında Kat Edilen Yol
Ramaphosa, apartheid rejiminin yarattığı yapısal eşitsizliklerin aşılmasında iş yasalarının büyük rol oynadığını hatırlattı. Son 31 yılda işçi hakları konusunda önemli adımlar atıldığını söyleyen Başkan, bu gelişmeler arasında şunları örnek gösterdi:
Ulusal Asgari Ücret uygulamasının hayata geçirilmesi,
Şirketlerde çalışanlara mülkiyet hakkı tanınmasına yönelik düzenlemeler,
Cinsiyet, gebelik, medeni hal gibi nedenlerle ayrımcılığı yasaklayan İstihdam Eşitliği Yasası’nın uygulanması.
Rapor Ortada: Üst Düzey Yönetimde Hâlâ Irk Temelli Eşitsizlikler Var
Ramaphosa’nın işaret ettiği İstihdam Eşitliği Komisyonu raporuna göre, ekonomik olarak aktif nüfusun çoğunluğunu siyah Afrikalılar oluşturmasına rağmen, özel sektördeki üst düzey yönetici pozisyonlarının büyük kısmı hâlâ beyaz erkeklerin elinde. Neredeyse tüm ekonomik sektörlerde benzer bir tablo hakim.
Yarı vasıflı ve vasıfsız işlerde ağırlıklı olarak siyah Güney Afrikalıların çalıştığına dikkat çeken Başkan, bu verilerin iş dünyasında hala yeterince dönüşüm sağlanamadığını ortaya koyduğunu ifade etti.
Kayıt Dışı Çalışma Alanlarında Koruma Yetersiz
Başkan Ramaphosa, Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) de Güney Afrika’daki iş yasalarının uygulanmasında eksiklikler ve kayıt dışı çalışanlar için yetersiz güvenceler bulunduğunu bildirdiğini aktardı.
G20 Dönem Başkanlığı kapsamında işçi haklarının güçlendirilmesine yönelik sendikalarla yürütülen verimli diyaloglara değinen Ramaphosa, Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu ile yapılan görüşmelerin olumlu geçtiğini belirtti.
“Şirketler Yasa Uyumunun Ötesine Geçmeli”
Ramaphosa, iş dünyasına da açık bir çağrıda bulundu: “İş yerleri sadece yasalara uymakla yetinmemeli, aynı zamanda Anayasamızda belirtilen çeşitliliği ve kapsayıcılığı aktif olarak teşvik etmelidir.”
Kadınlar, gençler ve engelli bireyler gibi yeterince temsil edilmeyen gruplara fırsat verilmesi gerektiğini söyleyen Başkan, iş yerlerinde sadece politikalarla değil, günlük uygulamalarda da insan onurunun ve haklarının korunmasının şart olduğunu vurguladı.
İşçi Hakları Güçlü Ekonominin Temelidir
Başkan Cyril Ramaphosa, tüm zorluklara rağmen Güney Afrika’nın ilerici iş yasaları ile geçmişteki adaletsizlikleri düzeltmeye ve bu yasaların çalışanlar için somut faydalara dönüşmesini sağlamaya devam edeceğini açıkladı.
